1423. 19. januar . Gottorp

De holstenske brødres, Heinrcih, Adolf og Gerhard, svar på kong Eriks anklager (cf. https://diplomatarium.dk/dokument/14230106003). For det første svarer de, at for så vidt angår alle typer anklager, der vedrører vold, burde de først være blevet adviseret med et varsel (”veram caucionem”), sådan som det fremgår af retten (må være lensretten, der hentydes til). Før kongen kan fremlægge et sådant varsel, er de forpligtet til et andet svar. Forudsat et sådant varsel er svaret følgende: Hele hertugdømmet Slesvig, også kaldet hertugdømmet Jylland, i hvilket Gottorp befinder sig, er brødrenes sande arvelen, som deres fædre og forfædre har haft i fredelig besiddelse indtil kong Eriks angreb, som stadigvæk pågår.

Fremdeles blev brødrene i Fehmarnsund i 1421 af hr. Bernhard af Braunschweig og Lüneburg, hr. Erich af Sachsen og grev Adolf af Holsten tildømt hertugdømmet som deres fædrene arv, (cf. https://diplomatarium.dk/dokument/14210526001). Alt, hvad kong Erik blev fradømt af de tre dommere, bør han overdrage til brødrene.

Fremdeles, hvad angår det forhold, at Erik fremlagde pantebreve vedr. Gottorp og adskillige andre slotte i Sønderjylland, svarer brødrene, at de har besiddet og besidder førnævnte hertugdømme, i hvilket Gottorp befinder sig, som deres sande fædrene len, der går tilbage til gammel tid.

Fremdeles, hvad angår kong Eriks klager over holstenernes angreb i kongeriget, svarer brødrene, at de ikke har begået sådanne, men at det derimod er Erik, der har begået skade og vold, i særdeleshed i Oldenburg og på Fehmarn. Hvad de måtte have påført kong Erik og hans folk af skade og vold, har de kun gjort i forsvaret af deres lande og folk.

Hvad angår kongens påstande om slottene Sønderborg, Nordborg, Brådeborg, Aabenraa, Haderslev og Tønder, har disse fra gammel tid hørt til og hører fremdeles til førnævnte hertugdømme med alt ret, hvilket er velkendt.

Fremdeles, hvad angår kongens beskyldninger imod grev Johann, der i sin tid skulle have usurperet kongeriget fra først Christoffer 2. og siden hen Valdemar 3., svarer brødrene, at dette tror de ikke på, og de håber ikke, at deres forfædre skulle have begået den slags forbrydelser.

Fremdeles, hvad angår kongens anklager for fredsbrud i Angeln og ”Lynhus” (?), svarer brødrene, at det ikke var dem, men kongen, der brød freden.

Hvad angår kongens anklager om en stjålet kanon ("bombarda"), kender brødrene ikke noget hertil.

Hvad angår kongens anklager for at have beskattet friserne, svarer brødrene, at dette ikke har fundet sted.

Fremdeles, hvad angår kongens anklager for at have forholdt Erik Krummedige 10 mark, som denne skulle have indløst for dem, svarer de, at eftersom Erik Krummedige er en overløber, må kongen kompensere ham for skaden.

Fremdeles, hvad angår kongens anklager vedr. Eler Rønnows og Otto Knops gældsposter, kender brødrene ikke noget til disse.

Hvad angår anklager for skade, mord, brand, rov eller andet sådant, som har fundet sted i åben krig, er brødrene ikke forpligtet til at svare herpå.

Fremdeles, hvis der skulle være noget i kongens skriftlige anklager, som kunne gavne brødrene, at de bliver tilladt at tage dette med i deres forsvar mod kongen.

Fremdeles, hvis der skulle være punkter, brødrene ikke har svaret på – de mener det ikke – da vil de ikke svare på kongens anklager, medmindre han kan vise ud fra retten, at de bør. Og således forbeholder de sig ret til at forsvare sig imod disse anklager.

Fremdeles, hvis kongen skulle have yderligere anklager ud over de allerede fremførte, at disse blev overdraget til brødrene uden omkostninger, og at deres svar herpå skulle påhøres. Skete overdragelsen ikke sålede, skulle disse anklager være uden kraft.

Afgørelsen af sagen overdrager brødrene fuldt og helt til hertug Heinrich Rumpold at nå frem til inden for tidsfristen. Hvis tidsfristen overskrides, stiller brødrene sig til rette for Det hellige romerske Imperium inden for den samme tidsfrist, og de fastholder at dommen ikke skal fældes efter dansk ret.

Sprog: latin.

Forlæg A: tabt.

Forlæg Aa: Notarialinstrument udfærdiget af Antonius de Pisis, tabt.

Forlæg Aa1: SRD VII p. 272-76.

Tryk: Reg *4638.

Bemærkning: Teksten synes til en vis grad forvirret, således som det er tilfældet for hele det i SRD VII overleverede notarialinstrument med akterne forud for Ofen-dommen 28. juni 1424. Prikkerne repræsenterer tilsyneladende læsemåder, der er blevet udeladt som uforståelige, cf. Suhms indledende bemærkning p. 263: "Ex autographo chartaceo in Archivo Regio, sed ita male scripto, ut nonnullæ hinc atque illinc voces, minoris tamen ut plurimum momenti, sollertiam Langebekii, qui illud 1771 propria manu exscripsit, effugerint. Has, ut mos erat viro indefesso, repetitæ diligentiæ relictas, restituere non permisit interveniens mors immatura. Nonnullas harum, quarum lectio dubia non videbatur, suis locis inseruimus, ceteris punctis indicatis; sic enim et veritati et utilitati factum satis arbitramur".

Split Normal

Tekst efter Aa1.

Tekst

Ad talem querelam et peticionem sicut in presentibus et generosus dominus, dominus Ericus, Dacie, Swecie, Norvegie etc. rex et dux Pomeranie, noster generosus dominus imponit nobis Heinrico, Adolffo, Gerhardo, dei gracia ducibus in Slesswick, comitibus in Holsten, Sthormeren et Scownbork, coram vobis generoso principe et domino, domino Henrico, dicto Rampold, duce in Slesia et dominum majorem in Sclavonia etc. nostrum ambarum partium plene potestatis judice ex parte Romani imperii in scriptis sigillatis tradidit, respondemus nos Heinricus, Adolfus et Gerhardus, duces prenominati modo, quo subscribitur. Inprimis ad primum, ad secundum et sic incipit.

Inprimis quod nostri avunculi prescripti nobis detinent nostra sicut Gottorp et quicquid ultra in potestate habent, in Sunder Jutland cum silva Danica. Ad hoc respondemus nos Heinricus, Adolfus, Gerhardus, duces prenominati, taliter nos requirimus a prenominato rege Dacie domino nostro presentis et omnium aliarum suarum peticionum, que violenciam et injuriam tangunt unam veram et veram caucionem prout juxta verum jus justum est, et speramus de justicia, quod prenominatus rex dominus noster ante nostram responsionem nobis caucionem ipsam facere et ordinare debebit, et quod nos ante talem caucionem ad aliam responsionem sibi tenebuntur.

Et post talem predispositivam caucionem nostram talis est. Totus ducatus Slesvicensis, alio nomine ducatus in Jutland, in omnibus suis finibus, in quibus Gottorp situatum est, cum terris, insulis, castris, civitatibus, municionibus, hominibus, mari atque portubus in reservacionibus cum omni suo jure fuit et est nostrum antiquum verum paternum feudum, quod ante nos nostri parentes et avi et nos post eorum obitum in vera fruibili et possionaria possessione possedemus, ut habent ultra annum et diem etc. diem et annum sine aliqua vera condradictione et ante tempus, quod prenominatus noster dominus, rex Ericus, ad regnum Dacie devovit, exceptis impedimentis, contrarietatibus et violenciis, que prefatus dominus noster, rex Ericus, in eodem ducatu multipliciter usque nostra nobis fecit et nos volumus nostrum verum et paternum feudum et nostram veram defensionem ostendere, probare et demonstrare, si nos de jure componitis, prout de jure bene muniti.

Eciam nobis a generoso principe et domino, domino Geruardo de Bronswig et Luneborg, domino Erico Saxonie, Angharie Gwesfalie duce et nobili domino Adolfo in Holsten, in Stormeren, in Schoemborg comite, nostris electis arbitris in eisdem causis. In annis Christi MCCCCXXI. anno, dierum lune, martis post diem corporis Christi in Wemensurden nostra paterna hereditate prescripta et alie partes nobis adjudicate, sicut scripta judici causa prenominatorum trium arbitrorum clare continent, que scripta ob clariorem veriatem nostri juris judiciale damus et producamus in nostro judicio et speramus, quod utique debemus de ipsis, de jure gaudere talem, quod noster dominus rex Ericus prefatus omnia, que tres prefati arbitri adjudicaverunt, debebunt de jure pleno et ex . . . . . . permittere.

Item scribit prefatus noster dominus rex Ericus in sua peticione sic. Item possumus nos bene probare cum nostro supradicto nostro avuncolo, sicut dominus Heinricus et comites Nicolai patentibus sigillatis literis in quibus continentur, quod ipsi Gottorp et plura castra in supra scripta terra Sunderjutland propignoravit, sub fide receperunt. Ad hoc nos respondemus sic, quod nos prenominatum ducatum, in quo Gottorp et alia castra sita sunt, tenuimus et possedimus, tenemus et possidemus pro nostro vero antiquo paterno feudo in omni modo, prout hec in proxima nostra prescripta nostra responsione, que sic incipit. Ad hoc respondemus nos Heinricus, Adolfus et Geruardus duces taliter etc. plenarie expressum est.

Item scribit noster dominus rex Ericus prefatus in sua peticione ulterius taliter. Eciam conquerimur coram vobis sicut vos noster judex estis de grandi insultu, violencia et injuriis, quas nostri avunculi de Holsten et eorum predecessores in nos et in nostros predecessores reges Dacie commiserunt cum pacis violacionibus, spoliis et incendiis et intersectionibus ultra restitucionem et refusionem prescripte violente detentionis et injuste possessionibus, de quibus speramus emendam impendi juxta pronunciacionem et diffinicionem pacis, prout supra scriptum est. Inprimis quod ipsorum parentes et predecessores sicut comes Geruardus et sui filii. Ad quod nos taliter respondemus. Nec nos Heinricus, Adolfus et Geruardus, ut nostri predecessores aliquam violenciam, injurias aut pacis violaciones prenominato Erico regi nostro domino aut suis predecessoribus incubimus aut inferri fecimus, sed prenominatus rex Ericus dominus noster et subpredecessor in nos et nostros predecessores, terras nostras et homines injurias, pacis violencias et violaciones, injustos insultus commiserunt et singulariter in terram nostram Vemerem et Aldenborg et alibi in multis locis tette nostre magnas interfecciones, homicidia et incendia et spolia semper infra tempus pacis commiserunt et committi fecerunt, sicut hoc publicum et verum notum est. Et si ita esset, quod nos et nostri predecessores aut nostri subditi prefato regi Erico aut suis predecessoribus vel suis subditis aliquem insultum sew dampnum intulissent sew inferri fecissent, hoc solum factum fuisset causa nos, nostras terras et homines ab injusta violencia defendendi et custodiendi et non aliter.

Item quemadmodum rex dominus noster prefatus ulterius in eadem a secundo scribit de castris Sunderborg, Norborg, Tekeborg, Brodebork, Oppenra, Aderslewe, et Tundern etc. Ad hec respondemus, quod proxima prenominata castra ab antiquo spectaverunt et spectant adhuc cum omni jure ad supra nominatum nostrum ducatum, prout hoc publicum verum et notum est.

Item sicut rex noster dominus prefatus scribit de comite, Johanne de Holsten, quod contra regem Cristoforum inprimis demum contra regem Woldemer filium suum detinuit regnum Dacie contra fidem et confidenciam, et fecit prefatum regem Cristoferum interfici etc. Ad hoc respondemus, quod hoc non credimus, nec speramus, quod nostri predecessores aut parentes talem infidelitatem et facinus suis predecessoribus aut alicui alteri fecissent aut monstrassent.

Item scribit noster dominus rex Ericus de multiplicibus dampnis, pacis fractionibus, displiecenciis, spoliis, incendiis et homicidiis, que nos in ipsum et in suos et in suis terris commisisse debemus et singulariter in Angelen et in advocatiam in Lynhus sicut hoc de hiis et de aliis bonis in presenti multis aliis articulis disquerele describit. Ad hoc nos taliter respondemus, quod nec nos nec nostri in prefatum nostrum dominum regem Ericum aut in suos ullam pacis violacionem commisimus, sed noster dominus rex et sui in nos et nostros sepius et multociens multipliciter pacis violaciones commiserunt et nos cum injusticia ad magna dampna deduxerunt, prout hoc in nostris querelis clare describitur. Si autem regi nostro domino prefato aut suis aliquid dampnum a nobis seu a nostris fuisset illatum, hoc factum fuisset absque injusticia et contra terras nostras ab injusta violencia defendendi et non aliter.

Item sicut dominus noster rex scribit de una bombarda, que sibi clam fuit ablata infra tempus pacis et Sleswik etc. Ad hoc nos respondemus, quod consilii et facti talis imputacionis innocentes sumus.

Item sicut dominus noster rex scribit, quod nos infra affirmatam pacem sub Frisones taxavimus etc. Ad hoc respondemus et dicimus, quod nos sub Frisones, sicut nobis imputat, non taxavimus.

Item scribit noster dominus rex prefatus de domino Erico Krummedik, quod sibi detinemus x marcas, quas ipse pro nobis solvisse debuit pro rectis nostris debitis. Ad hoc nos respondemus, quod nobis ipsa debita sint incognita, eciam quod ipsi in ipsis x marcis a vobis recepimus. Ad hoc nos respndemus et dicimus, quod quoniam dominus Ericus prefatus a nobis receperit ad dominum nostrum regem prefatumm cum nullo jure; si in hoc dampnum percepit, illud sibi ipsi computet et detineat.

Item sicut dominus noster rex scribit de domino Eler Renower ex parte sui fratris domini Cymen filiorum parte et sui proprii sunt de tribus milibus marcis, in quibus sibi de jure debere, quare obligati et eciam de domino Antonio de Kenope super xv centenis marcarum et de domino Raynerii Sesteden filiis eciam super xv centenis marcarum etc. Ad hoc nos taliter respondemus et dicimus, quod prescripta debita nobis sunt incognita.

Item si contingit, quod in prefati domini regis querelis et peticionibus quicquid describeretur et quidlibet dampnis, spoliis et incendiis homicidiis aut aliis rebus, que nos aut nostri adjutores in manifesta guerra fecissemus aut fieri mandassemus, ubi et quando hoc factum fuisset, quod nos aut nostri prefati regis domini nostri super hiis in nullo tenemur et eciam ad hec non timemus respondere.

Protestamur eciam nunc et in vim presentium nostrarum scripturarum referamus nobis, si ita esset, quod concepit in prescripti domini nostri regis quemlibet peticionibus scriptum esset, quod nobis in nostris querelis et accione adversus regem dominum nostrum prefatum proficere posset, quod hoc admittimus, in juvamen recipimus et in justificacionem nostri regis juris et cause. Et si quid taliter noster dominus rex in sua querela scripsisset, speramus, quod hic sufficienter confessus sit, et quod super hoc nullatenus probatione indigemus pro nostro jure.

Protestamur eciam nunc in presentibus nostris scriptis, si ad aliquem articulum domini nostri regis et querelam descriptam non respndissemus, ad quam de jure respondere tenemur, ad illum et ad illos articulos respondemus et dicimus, quod hoc non credimus, quod hoc ita sit, sicut articuli ipsius accionis et querele in se continent, nisi hoc sit, quod dominus noster rex adhuc probet, prout de jure tenetur. Et reservamus nobis potestatem competentem adversus illa dicendi et respondendi.

Protestamur eciam nunc et in presentibus scriptis, si dominus noster rex prefatus ante sumam juris in presenti causa ulterius reliquas literas seu scriptas nostro generoso principi duci Heinrico dicto tradiderit, de quibus de jure copias habere deberemus, quod de hiis copie nobis tradantur sine nostris expensis, et nostre responsiones adversus hoc audiantur. Quod si hoc non contingeret, speramus, quod hujusmodi litere et scripta volumina sint dampnosa et cum hoc adversus nos nullarum debeatur virium.

Omnium supra scriptarum partium juxta querelam prenominati domini regis Erici et nostrorum Heinrici, Adolfi et Gerhardi ducumque prefatorum responsionem et omnem nostram peticionem, ad quas nos ita actu in scriptis adversus dominum, dominum nostrum regem prefatum presentamus, et in vestrum judicium dedimus, remansimus et in vos generosum principem dominum Heinricum, dictum Rampold, prefatum tamquam in unum plene potestatis judicem, ex parte sacri Romani imperii nos infra speciale et antea prenominatum tempus secundum jus scriptum de jure componendi.

Si talem presentem causam infra tempus, quod vos acceptastis . . . pronunciacione non servaveritis, quod . . . tunc remanemus nobis omnes nos de toto jure prescripto juxta peticionem et responsionem nostras in sacrum Romanum imperium infra idem tempus esse . . . jus scriptum nos concordandi et speramus, quod cum in prefati nostri domini regis et nostris liberis, super quibus ab utraque parte de nostra causa diffinienda, in vos remansimus, nichil expressum ulterius aut protestatum sit, quod hujusmodi causa secundum regnum Dacie aut Danica jura diffiniri debeat et vos, prefate domine dux Heinrice, quemadmodum alii principes estis subjectus cum jure et persona causa solvit ducatum, terras et homines, quod hujusmodi causæ secundum regnum dacie aut danica jura determinari non debet. Sed vestra donacio . . . et debeat de jure presentem causam . . . jus scriptum diffiniri et non aliter.

Scriptum in Gottorp post Christi nativitatem MCCCCXXIII anno, die martis ante Fabiani et Sebastiani sanctorum martirum sub nostri ducis Heinrici prefati sigillo, inferius impresso subtus presencia scripta sub una manu conscripta de duabus partibus inficere conjuncta cum una consuarea atque nostri cancellarii sigillum ad utrosque fines impressum est.

Oversættelse

I perioden frem til 30. juni 2021 vil redaktionen udelukkende udarbejde tekster.