1431. 23. juli. Rom


Pave Eugenius 4. pålægger efter supplik af Peder Ågesen, Niels Tuesen og Peder Nielsen, lægfolk fra Børglum stift og præsten Gregers Sparresens arvinger, biskoppen i Alet, abbeden i Essenbæk kloster i Århus stift og provsten i Viborg at indskærpe den dom over Niels Tuesen, provst i Vestervig kloster, som flere pavelige auditører har fældet over ham i processen mellem ham og Gregers Sparresen, og at sørge for, at han yder den fastsatte erstatning og betaler sagsomkostningerne.

Niels Tuesen havde berøvet Gregers Sparresen forskelligt løsøre, holdt ham til fange og udsat ham for vold, og efter flere pavelige auditørers samstemmende domme opnåede han pavelig bekræftelse på at Niels skulle yde ham erstatning for det røvede løsøre og for tort samt betale procesomkostningerne.

Erstatningen blev fastsat til 13 kvier, 1 læst korn á 24 tønder, 1 hoppe, 18 okser, 80 får, 15 lam samt andet løsøre eller den tilsvarende værdi, fastsat til 700 rhinske gylden, erstatningen for tort fastsat til 200 kammergylden, og procesomkostningerne fastsat til i alt 108 kammergylden.

Da imidlertid Gregers døde, inden der blev udstedt paveligt eksekutionsbrev, og hans arvinger ikke tror, at Niels vil efterkomme dommen, har de anmodet om, at paven vil tage hånd om sagen.

Tekst og arkivalske oplysninger efter APD l.l.

Tekst

Episcopo Electensi et abbati monasterii s. Laurentii in Eskinbek Arusiensis diocesis ac preposito ecclesie Vibergensis .

Exhibita nobis pro parte Petri Awhonis , Nicolai Twionis et Petri Nicolai laicorum Burglanensis diocesis petitio continebat, quod, cum olim quondam Gregorius Sparisson presbiter, cujus ipsi laici universales heredes sunt, Nicolaum Twonis prepositum monasterii Westerwicensis ordinis s. Augustini dicte diocesis, qui, associatis sibi quibusdam in ea parte complicibus, nonnullas ipsius Gregorii vaccas, lestam annone, boves, equam, oves, agnellos aliaque mobilia bona tunc expressa invaserat et detinuerat ac prefatum Gregorium illis contra justitiam spoliaverat et ea abstulerat necnon in predam asportaverat et alienarat ac in ipsum dei timore postposito ausu sacrilego manus injecerat temere violentas eumque captivarat ac incarcerarat ac detinuerat et multipliciter molestarat, vexarat, perturbarat et impediverat sibique diversas alias injurias etiam tunc expressas de facto irrogarat, et propterea excommunicationis in tales a canone generaliter promulgatam sententiam incurrerat, super hoc petendo ipsum, tunc in Romana curia repertum, condemnari et compelli ad reddendum et restituendum vaccas, lestam, boves, equam, oves, agnellos et bona, si extabant, alioquin illorum verum valorem, ac ad dandum et solvendum sibi quandam pecunie summam etiam tunc expressam pro emenda seu in recompensationem injuriarum hujusmodi ac decerni et declarari ipsum dictam sententiam incurrisse excommunicatumque publice nuntiari, coram Ludovico de Garsiis canonico Bononiensi locumtenente Juliani s. Angeli diaconi cardinalis, tunc causarum curie camere apostolice auditoris, traxisset in causam, prefatus Nicolaus a quodam insufficienti conficto sibi per eundem locumtenentem, postquam in illa ad nonnullos actus inter partes ipsas processerat, ut minus veraciter pretendebat, illato gravamine ad sedem apostolicam appellavit, ac Martinus papa V causam appellationis ejusdem et negotii principalis Comzoni episcopo Olomucensi , tunc capellano suo et causarum palatii apostolici auditori, audiendam commisit et fine debito terminandam, et successive, postquam dictus Gregorius pro eo, quod ipse episcopus, tunc auditor, ad instantiam prefati Nicolai super quibusdam impertinentibus probandis positionibus et articulis pro parte dicti Nicolai in hujusmodi causa exhibitis de facto remissionem ad partes decreverat, ad eandem sedem appellarat, idem predecessor, illius appellationis hujusmodi causam Bartholomeo episcopo Aurasicensi , tunc capellano suo et causarum ejusdem palatii apostolici auditori, audiendam commisit et fine debito terminandam; qui cognitis hujusmodi cause meritis de consilio et assensu coauditorum suorum causarum dicti palatii, quibus super hiis relationem fecit fidelem, per unam pronuntiavit, decrevit et declaravit prefatam remissionem, in quantum impedire haberet restitutionem hujusmodi, male fuisse et esse decretam ejusque decretum revocandum fore et revocavit, et ab illo pro parte dicti Gregorii bene fuisse et esse appellatum primo, necnon per aliam diffinitivam suas sententias pronuntiavit, decrevit et declaravit, prout hec omnia in libello pro parte ipsius Gregorii in hujusmodi causa exhibito petita fuerant, invasiones detentiones spoliationes asportationes allienationes et impedimenta predicta fuisse et esse temeraria illicita indebita injusta ac de facto presumpta ipsumque Nicolaum ad reddendum et restituendum dicto Gregorio 13 vaccas, 1 lestam annone 24 lagenarum, 1 equam, 18 boves, 80 oves, 15 agnellos et alia bona, si exstarent, alioquin eorum valorem hujusmodi, videlicet 700 fl. Renensium boni et justi ponderis summam, condemnandum fore et condemnavit.

A qua quidem diffinitiva sententia fuit pro parte ipsius Nicolai ad predictam sedem appellatum, prefatusque predecessor causam appellationis a diffinitiva sententia interjecte hujusmodi magistro Johanni Wolling nostro, tunc suo, capellano et causarum ejusdem palatii auditori audiendam commisit et fine debito terminandam; et deinde prefatus episcopus, tunc auditor, per aliam suam diffinitivam sententiam pronuntiavit, decrevit et declaravit, prout etiam hec omnia in libello pro parte ipsius Gregorii in hujusmodi causa exhibito petita fuerant, manuum injectiones captivationes incarcerationes detentiones molestationes vexationes perturbationes et impedimenta predicta fuisse et esse temeraria illicita indebita iniqua injusta ac de facto presumpta, necnon Nicolao et complicibus predictis talia facere minime licuisse sive licere, ipsique Gregorio per premissa fuisse et esse injuriatum, ac Nicolaum et complices prefatos propterea dictam excommunicationis sententiam incurrisse, necnon ipsum Nicolaum excommunicatum publice nuntiandum fore et denuntiavit, dandumque et solvendum eidem rectori 200 fl. auri de camera etiam boni et justi ponderis occasione injuriarum hujusmodi, et in expensis coram eo ac dictis locumtenente et episcopo, tunc auditore, in ipsa causa legitime factis condemnandum fore et condemnavit, prefatarum expensarum taxatione sibi imposterum reservata.

A qua quidem ultima dicti Bartholomei episcopi, tunc auditoris, sententia fuit pro parte ipsius Nicolai ad sedem appellatum antedictam, ac ipse predecessor ad instantiam dicti Gregorii, asserentis appellationem a prima fuisse desertam, desertionis necnon appellationis interjecte ab ultima diffinitivis sententiis Bartholomei episcopi, tunc auditoris, hujusmodi causas prefato Johanni auditori audiendas commisit et fine debito terminandas; qui cognitis ipsarum causarum meritis de consilio et assensu coauditorum suorum causarum dicti palatii, quibus super hiis relationem fecit fidelem, per unam pronuntiavit appellationem a prima diffinitiva sententia Bartholomei episcopi, tunc auditoris, interpositam hujusmodi fuisse et esse desertam dictamque primam diffinitivam sententiam in rem transivisse judicatam, et per aliam diffinitivam suas sententias pronuntiavit, decrevit et declaravit per prefatum Bartholomeum episcopum, tunc auditorem, ultimo in causa hujusmodi bene fuisse et esse processum, sententiatum et diffinitum ejusque ultimam sententiam predictam confirmandam fore et confirmavit, ac ab illa pro parte ipsius Nicolai male fuisse et esse appellatum necnon prefatum Nicolaum in expensis coram eo in hujusmodi causa legitime factis condemnandum fore et condemnavit, illarum taxatione sibi imposterum reservata.

A quibus quidem dicti Johannis auditoris sententiis fuit pro parte ipsius Nicolai ad memoratam sedem appellatum, necnon prefatus predecessor appellationis a prima sententia necnon ad instantiam dicti Gregorii, asserentis appellationem a diffinitiva sententia Johannis auditoris interjectam fore desertam, desertionis hujusmodi causas magistro Hartungo de Cappel etiam nostro, tunc suo, capellano et causarum ejusdem palatii auditori, audiendas commisit et fine debito terminandas; qui cognitis ipsarum causarum meritis <de consilio et assensu coauditorum suorum causarum dicti palatii, quibus super hiis relationem fecit fidelem>, per unam declaravit per prefatum Johannem auditorem in causa desertionis hujusmodi bene fuisse et esse processum et sententiatum ejusque sententiam predictam in ipsa desertionis causa confirmandam fore et confirmavit, necnon ab illa pro parte ipsius Nicolai male fuisse et esse appellatum ac per aliam suas sententias pronuntiavit, decrevit et declaravit appellationem a diffinitiva Johannis auditoris sententia interjectam hujusmodi fuisse et esse desertam ipsumque Nicolaum in expensis coram eo in dicta causa legitime factis condemnandum fore et condemnavit, illarum taxatione sibi imposterum reservata.

Cumque a sententiis Hartungi auditoris hujusmodi pro parte ipsius Nicolai ad sedem fuisset appellatum eandem, dictus predecessor causas ipsarum ultimarum appellationum magistro Geminiano de Prato etiam nostro, tunc suo, capellano et causarum predicti palatii auditori audiendas commisit et fine debito terminandas; qui cognitis ipsarum causarum meritis <de consilio et assensu coauditorum suorum causarum dicti palatii, quibus super hiis relationem fecit fidelem>, per diversas suas sententias pronuntiavit, decrevit et declaravit per prefatum Hartungum auditorem in causis hujusmodi bene fuisse et esse processum, sententiatum et ordinatum ejusque sententias predictas confirmandas fore et confirmavit, et ab illis pro parte ipsius Nicolai male fuisse et esse appellatum necnon prefatum Nicolaum in expensis coram eo in dictis causis legitime factis condemnandum fore et condemnavit, illarum taxatione sibi imposterum reservata.

Et subsequenter Johannes coram eo in 28, et, cui dictus predecessor commisit, ut etiam coram Bartholomeo episcopo tunc necnon Hartungo auditoribus predictis factas taxaret et instrumenta publica super Bartholomei episcopi tunc ac Johannis et Hartungi auditorum sententiis hujusmodi confecta sigillaret, Geminianus auditores predicti coram illis et se factas expensas hujusmodi in 80 fl. etiam auri de camera similis ponderis providis moderationibus taxarunt, procuratoris ipsius Gregorii super expensis eisdem juramentis secutis, prout in instrumentis predictis dicti Geminiani auditoris sigillo munitis dicitur plenius contineri.

Cum autem, sicut eadem petitio subjungebat, dictus Gregorius, sententiis auditorum hujusmodi nondum executioni demandatis, fuerit vita functus, dubitentque laici prefati, quod dictus Nicolaus ipsis eorundem auditorum sententiis reverenter parere non velit, quodque processus presentium vigore habendi sibi propter ejus potentiam et aliis, quos concernent, tute nequeant publicari, pro parte dictorum laicorum nobis, qui, dicto predecessore, sicut domino placuit, ab hac luce subtracto, fuimus divina clementia ad apicem summi apostolatus assumpti, extitit supplicatum, ut eis super hiis oportune providere dignaremur.

Nos itaque discretioni vestre mandamus, quatenus, vocatis, qui fuerint evocandi, si et postquam vobis dictos laicos ipsius Gregorii universales heredes, ut prefertur, <esse> legitime constiterit, episcoporum tunc et auditorum sententias hujusmodi executioni debite demandantes necnon, ubi et quando expedire videritis, auctoritate nostra solemniter publicantes, faciatis dictis laicis vaccas lestam equam boves oves agnellos et bona predicta, si extent, alioquin illorum valorem hujusmodi dari et assignari, necnon de prefatis fl. auri summis pro injuriis et expensis hujusmodi juxta dictorum instrumentorum, earundem condemnationum et taxationum tenores plenam et debitam satisfactionem impendi, et insuper, legitimis super hiis per vos habendis servatis processibus, eas, quotiens expedierit, aggravare curetis, contradictores per censuram etc., invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii secularis.

Ceterum, si per summariam informationem super hiis per vos recipiendam vobis constiterit, quod ipsorum Nicolai et aliorum, quos hujusmodi processus concernunt, presentia pro monitionibus eis et citationibus de ipsis faciendis commode nequeat haberi, nos vobis processus monitiones et citationes hujusmodi per edicta publica locis affigenda publicis predicto monasterio vicinis, de quibus sit verisimilis conjectura, quod ad notitiam monitorum et citatorum eorundem pervenire valeant, faciendi plenam concedimus tenore presentium facultatem, ac volumus, quod hujusmodi processus monitiones et citationes perinde ipsos monitos et citatos arctent, ac si eis intimati et insinuati personaliter et presentialiter legitime extitissent.

Datum Rome 10. kal. aug. anno 1.

Oversættelse

I perioden frem til 30. juni 2021 vil redaktionen udelukkende udarbejde tekster.